ఈ చట్టం ప్రకారం, గరిష్ట పరిమితికి మించి ఉన్న భూమిని గిఫ్ట్ డీడ్ ద్వారా పిల్లలకు బదిలీ చేసేటప్పుడు పాటించవలసిన ముఖ్యమైన అంశములు:
1. కుటుంబ యూనిట్ నిర్వచనం (Section 3(f))
ఈ సెక్షన్ ప్రకారం 'కుటుంబ యూనిట్'లో ఎవరెవరు ఉంటారో స్పష్టంగా ఉంది.
నిబంధన: భార్య, భర్త, వారి మైనర్ కుమారులు మరియు వివాహం కాని మైనర్ కుమార్తెలు అందరూ కలిసి ఒకే యూనిట్గా పరిగణించబడతారు.
ఫలితం: మైనర్ పిల్లల పేరు మీద భూమిని గిఫ్ట్ డీడ్ చేసినా, అది మొత్తం కుటుంబం లెక్కలోనే ఉంటుంది. దీనివల్ల సీలింగ్ నుండి మినహాయింపు లభించదు.
2. మేజర్ కుమారులకు ప్రత్యేక మినహాయింపు (Section 4-A)
ఈ సెక్షన్ భూ యజమానులకు కొంత ఉపశమనం కలిగిస్తుంది.
నిబంధన: ఒక కుటుంబంలో 18 ఏళ్లు నిండిన కుమారులు (Major Sons) ఉంటే, ప్రతి మేజర్ కుమారుడిని ఒక ప్రత్యేక యూనిట్గా పరిగణించవచ్చు.
అదనపు కోటా: ఒకవేళ మేజర్ కుమారుడికి సొంతంగా భూమి లేకపోయినా లేదా తక్కువ ఉన్నా, తండ్రి లేదా కుటుంబం యొక్క గరిష్ట పరిమితిని (Ceiling Area) ఆ మేజర్ కుమారుడికి లభించే ఒక స్టాండర్డ్ హోల్డింగ్ వరకు అదనంగా పెంచుకోవచ్చు.
3. గతకాలపు బదిలీలపై ఆంక్షలు (Section 7)
సీలింగ్ నుండి తప్పించుకోవడానికి చేసే బదిలీలను అడ్డుకోవడానికి ఈ సెక్షన్ రూపొందించబడింది.
సెక్షన్ 7(1): జనవరి 24, 1971 తర్వాత మరియు ప్రభుత్వం నోటిఫై చేసిన తేదీ (జనవరి 1, 1975) మధ్య జరిగిన అమ్మకాలు, గిఫ్ట్లు లేదా సెటిల్మెంట్లు అన్నీ ట్రిబ్యునల్ పరిధిలోకి వస్తాయి.
నిరూపణ బాధ్యత (Burden of Proof): సదరు గిఫ్ట్ డీడ్ కేవలం సీలింగ్ చట్టం నుండి తప్పించుకోవడానికి చేసినది కాదని నిరూపించాల్సిన బాధ్యత భూ యజమానిదే ఉంటుంది.
సెక్షన్ 7(2): మే 2, 1972 తర్వాత జరిగిన అన్యాక్రాంతాలు (Alienations) చట్టవిరుద్ధంగా జరిగితే అవి చెల్లవు (Null and Void).
4. గిఫ్ట్ డీడ్ చెల్లుబాటు (Section 122 & 123 of TPA)
బదిలీ చట్టబద్ధంగా ఉండాలంటే 'ట్రాన్స్ఫర్ ఆఫ్ ప్రాపర్టీ ఆక్ట్' (TPA) ప్రకారం ఈ నిబంధనలు పాటించాలి:
రిజిస్ట్రేషన్ తప్పనిసరి: స్థిరాస్తిని గిఫ్ట్ ఇచ్చేటప్పుడు ఖచ్చితంగా రిజిస్టర్డ్ డాక్యుమెంట్ ఉండాలి. 2025 నాటి సుప్రీం కోర్టు తీర్పుల ప్రకారం, గిఫ్ట్ డీడ్ ఒకసారి రిజిస్టర్ అయ్యి, అవతలి వ్యక్తి దాన్ని స్వీకరిస్తే (Acceptance), దాన్ని ఏకపక్షంగా రద్దు చేయడం సాధ్యం కాదు.
5. సీలింగ్ చట్టం సెక్షన్ 7 - నిరూపణ బాధ్యత
నిబంధన: ఆంధ్రప్రదేశ్ భూ సంస్కరణల చట్టం సెక్షన్ 7 ప్రకారం, జనవరి 24, 1971 తర్వాత జరిగిన ఏ బదిలీ అయినా సీలింగ్ నుండి తప్పించుకోవడానికి చేసినది కాదని నిరూపించాల్సిన బాధ్యత భూ యజమానిదే.
సారాంశం: మీరు భూమిని మేజర్ కుమారులకు గిఫ్ట్ డీడ్ ద్వారా బదిలీ చేస్తే, సెక్షన్ 4-A కింద అది మీ కుటుంబానికి అదనపు యూనిట్ మినహాయింపును ఇస్తుంది. అయితే, మైనర్ పిల్లలకు చేసే బదిలీలు సీలింగ్ పరిమితిని తగ్గించవు. ఒకవేళ మీరు గిఫ్ట్ డీడ్ చేస్తే, దానిని రిజిస్ట్రేషన్ చేయించడం ద్వారా అది చట్టబద్ధమైన హక్కుగా మారుతుంది.
ముగింపు:
భూమిని మేజర్ కుమారులకు గిఫ్ట్ డీడ్ ద్వారా బదిలీ చేస్తే, సెక్షన్ 4-A కింద అది సీలింగ్ పరిమితిని పెంచుకోవడానికి (అంటే ఎక్కువ భూమిని దగ్గరే ఉంచుకోవడానికి) సహాయపడుతుంది. కానీ మైనర్ పిల్లలకు బదిలీ చేస్తే ఎటువంటి ప్రయోజనం ఉండదు. ఈ ప్రక్రియను అమలు చేసేటప్పుడు, తహసీల్దార్గా సదరు గిఫ్ట్ డీడ్ నోటిఫైడ్ తేదీ కంటే ముందే జరిగిందా లేదా అనేది రికార్డుల ద్వారా సరిచూసుకోవాలి.
సుప్రీం కోర్టు మరియు ఇతర ఉన్నత న్యాయస్థానాలు ఇచ్చిన కొన్ని కీలక తీర్పుల వివరాలు
ఆంధ్రప్రదేశ్ భూ సంస్కరణల (సీలింగ్) చట్టానికి సంబంధించి, భూమిని గిఫ్ట్ డీడ్ ద్వారా బదిలీ చేయడంపై సుప్రీం కోర్టు మరియు ఇతర ఉన్నత న్యాయస్థానాలు ఇచ్చిన కొన్ని కీలక తీర్పుల వివరాలు ఈ క్రింద ఇవ్వబడినవి. ఈ తీర్పులు తహసీల్దార్లకు భూముల బదిలీలు, సీలింగ్ పరిమితుల గణన మరియు వివాదాల పరిష్కారంలో చట్టబద్ధమైన మార్గదర్శకాలుగా పనిచేస్తాయి.
1. కుటుంబ యూనిట్ మరియు బదిలీల చెల్లుబాటు
కేసు: బేగుళ్ల బాపి రాజు Vs ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం (1983)
తీర్పు: చట్టం ప్రకారం 'కుటుంబ యూనిట్'లో మైనర్ పిల్లలు అంతర్భాగమని, వారు విడిగా ఉంటున్నా సరే వారి భూమిని తండ్రి లేదా కుటుంబ యజమాని భూమితో కలిపే లెక్కించాలని సుప్రీం కోర్టు స్పష్టం చేసింది. సీలింగ్ నుండి తప్పించుకోవడానికి మైనర్ పిల్లలకు చేసే బదిలీలు చెల్లవని ఈ తీర్పు బలపరుస్తుంది.
2. మేజర్ కుమారులకు మినహాయింపు (Section 4-A)
కేసు: కాంచెర్ల మధుసూదన రావు Vs ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం (2000)
తీర్పు: సెక్షన్ 4-A కింద మేజర్ కుమారులకు లభించే ప్రయోజనం కేవలం తల్లిదండ్రుల కుటుంబ యూనిట్ పరిమితిని పెంచుకోవడానికి మాత్రమే ఉపయోగపడుతుంది. కానీ, మేజర్ కుమారుడికి ఇప్పటికే సీలింగ్ కంటే ఎక్కువ భూమి ఉంటే, ఆ అదనపు భూమిని తల్లిదండ్రుల కోటాలో సర్దుబాటు (set-off) చేయడం సాధ్యం కాదని సుప్రీం కోర్టు స్పష్టం చేసింది.
3. మేజర్ కుమారులు మరియు ప్రత్యేక యూనిట్లు
కేసు: స్టేట్ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్ Vs పి. వేణుగోపాల్ (2000)
తీర్పు: సెక్షన్ 4-A కింద ఒక కుటుంబంలో మేజర్ కుమారుడు ఉన్నప్పుడు లభించే అదనపు పరిమితి (Exemption) విషయంలో స్పష్టత ఇచ్చింది. మేజర్ కుమారుడికి సొంతంగా భూమి ఉండి అది సీలింగ్ కంటే ఎక్కువ ఉంటే, ఆ అదనపు భూమిని తల్లిదండ్రుల లోటు (Deficiency) తో సర్దుబాటు (Set-off) చేయడం కుదరదని కోర్టు తీర్పునిచ్చింది.
4. మేజర్ కుమారుడు మరియు కుటుంబ యూనిట్
కేసు: తుమటి వెంకయ్య Vs ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం (1980)
తీర్పు: ఈ చట్టం యొక్క రాజ్యాంగబద్ధతను సుప్రీం కోర్టు సమర్థించింది. విభజన పొందిన (Separated) మైనర్ కొడుకులను కూడా 'కుటుంబ యూనిట్'లో భాగంగా పరిగణించడం రాజ్యాంగ విరుద్ధం కాదని పేర్కొంది.
5. గిఫ్ట్ డీడ్ రద్దు చేయడంపై నిబంధనలు (2025 తాజా తీర్పులు)
కేసు: జె. రాధాకృష్ణ Vs పగడాల భారతి (2025)
తీర్పు: ఒకసారి రిజిస్టర్ అయిన గిఫ్ట్ డీడ్ను యజమాని ఏకపక్షంగా రద్దు చేయలేరని సుప్రీం కోర్టు జూలై 2025లో తీర్పునిచ్చింది. ఒకవేళ భూమిని తీసుకున్న వారు (Donee) తర్వాతి కాలంలో దాతను చూసుకోకపోయినా, అది గిఫ్ట్ డీడ్ రద్దుకు కారణం కాదని, దాతకు కేవలం నిర్వహణ (Maintenance) పొందే హక్కు మాత్రమే ఉంటుందని పేర్కొంది.
కేసు: ఎన్.పి. శశీంద్రన్ Vs ఎన్.పి. పొన్నమ్మ (2025)
తీర్పు: గిఫ్ట్ డీడ్ చెల్లుబాటు కావడానికి భూమి భౌతిక స్వాధీనం (Possession) ఇవ్వడం కంటే, దానిని అవతలి వ్యక్తి స్వీకరించడం (Acceptance) మరియు రిజిస్ట్రేషన్ ముఖ్యం అని సుప్రీం కోర్టు ఏప్రిల్ 2025లో పునరుద్ఘాటించింది.
7. బదిలీలు మరియు "హోల్డింగ్" నిర్వచనం
కేసు: స్టేట్ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్ Vs మొహమ్మద్ అష్రఫుద్దీన్ (1982)
తీర్పులు:
1. ఈ కేసులో సుప్రీం కోర్టు "Holding" అనే పదానికి విస్తృత అర్థాన్ని ఇచ్చింది. రిజిస్టర్డ్ డాక్యుమెంట్ లేకపోయినా, కేవలం స్వాధీనం (Possession) ఉన్నా లేదా అమ్మకం అగ్రిమెంట్ ఉన్నా, ఆ భూమిని యజమాని మరియు కొనుగోలుదారు ఇద్దరి హోల్డింగ్లోనూ లెక్కించవచ్చని స్పష్టం చేసింది.
2. ఒక భూమిని అన్-రిజిస్టర్డ్ సేల్ డీడ్ లేదా గిఫ్ట్ ద్వారా బదిలీ చేసినప్పటికీ, చట్టపరమైన రిజిస్ట్రేషన్ లేకపోతే ఆ భూమిని ఇప్పటికీ అసలు యజమాని (Transferor) హోల్డింగ్లోనే లెక్కించాలని సుప్రీం కోర్టు పేర్కొంది. ఒకే భూమి వేర్వేరు హోదాలో (యజమానిగా ఒకరు, స్వాధీనంలో ఉన్న వ్యక్తిగా మరొకరు) ఇద్దరు వ్యక్తుల హోల్డింగ్లో లెక్కించబడవచ్చు అని స్పష్టం చేసింది.
9. సీలింగ్ తప్పించుకోవడానికి చేసే అమ్మకాలపై ఆంక్షలు
కేసు: స్టేట్ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్ Vs చుండ్రు వీర్రాజు (2003)
తీర్పు: సీలింగ్ చట్టం అమలులోకి రాకముందే చేసిన అమ్మకాలను కూడా కోర్టులు నిశితంగా పరిశీలించాలి. ఒకేసారి వరుసగా జరిగిన అమ్మకాలు (Series of sales) కేవలం సీలింగ్ నుంచి తప్పించుకోవడానికే అనిపిస్తే, అవి సెక్షన్ 7(1) కింద చెల్లవు అని సుప్రీం కోర్టు తీర్పునిచ్చింది. ఇక్కడ బదిలీ నిజాయితీతో కూడినదా (Bona fide) కాదా అని నిరూపించాల్సిన బాధ్యత భూ యజమానిపైనే ఉంటుంది.
10. సీలింగ్ తప్పించుకోవడానికి చేసే ముందస్తు బదిలీలు
కేసు: స్టేట్ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్ Vs ఎస్.బి.పి.వి. చలపతి రావు (1995) 1 SCC 598
తీర్పు: జనవరి 24, 1971 తర్వాత జరిగిన అన్యాక్రాంతాలు (అమ్మకాలు/గిఫ్ట్లు) సీలింగ్ నుండి తప్పించుకోవడానికి చేసినవి కావని నిరూపించాల్సిన బాధ్యత భూ యజమానిపైనే ఉంటుంది. ఈ కేసులో 1971లో చేసిన 14 సేల్ డీడ్లను సుప్రీం కోర్టు కొట్టివేసింది, ఎందుకంటే అవి కేవలం రాబోయే చట్టం నుండి భూమిని కాపాడుకోవడానికి చేసినవిగా గుర్తించింది.
11. ఇల్లాటం అల్లుడు
కేసు: జి. నారాయణప్ప Vs ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం (1991)
తీర్పు: ఇల్లాటం అల్లుడిని సెక్షన్ 4-A కింద "మేజర్ కుమారుడి"తో సమానంగా పరిగణించి అదనపు సీలింగ్ యూనిట్ పొందడం కుదరదు. మేజర్ కుమారుడు అంటే కేవలం చట్టబద్ధమైన సంతానం మాత్రమే అని సుప్రీం కోర్టు స్పష్టం చేసింది.
12. పుత్రికా హక్కులు మరియు సీలింగ్
కేసు: మాకినేని వెంకట సుజాత Vs లాండ్ రిఫార్మ్స్ ట్రిబ్యునల్ (2000)
తీర్పు: 1986లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం హిందూ వారసత్వ చట్టానికి చేసిన సవరణ ద్వారా కుమార్తెలకు లభించిన సహ-వారసత్వ (Coparcenary) హక్కులు, 1975 నాటి సీలింగ్ గణనను ప్రభావితం చేయవు. అంటే, కొత్తగా వచ్చిన వారసత్వ హక్కుల ఆధారంగా పాత సీలింగ్ లెక్కలను మార్చడం సాధ్యం కాదు.
ముఖ్య గమనిక: తహసీల్దార్గా మీరు నిర్ణయం తీసుకునేటప్పుడు, సదరు బదిలీ జనవరి 24, 1971 తర్వాత జరిగి ఉంటే, అది సీలింగ్ను ఉద్దేశపూర్వకంగా తప్పించుకోవడానికి చేసినది కాదని భూ యజమాని సాక్ష్యాలతో నిరూపించుకోవాల్సి ఉంటుంది.
13. గిఫ్ట్ డీడ్ రద్దు మరియు నిర్వహణ (2025 తాజా తీర్పులు)
1. కేసు: పాగడాల భారతి Vs జె. రాధాకృష్ణ (2025) INSC
తీర్పు: తండ్రి లేదా తల్లి తన పిల్లలకు గిఫ్ట్ డీడ్ చేసిన తర్వాత, అందులో "నిర్వహణ" (Maintenance) క్లాజ్ స్పష్టంగా లేకపోతే, కేవలం పిల్లలు సరిగ్గా చూసుకోవడం లేదనే కారణంతో ఆ గిఫ్ట్ డీడ్ను రద్దు చేయడం సాధ్యం కాదని సుప్రీం కోర్టు జూలై 2025లో పునరుద్ఘాటించింది.
2. కేసు: యుర్మిళా దీక్షిత్ Vs సునీల్ శరణ్ దీక్షిత్ (2025) INSC 20
తీర్పు: ఒకవేళ గిఫ్ట్ డీడ్తో పాటు అదే రోజున "నిర్వహణ చేస్తాను" అని ప్రామిసరీ నోట్ లేదా ఒప్పందం రాసి ఉంటే, దానిని ఉల్లంఘించినప్పుడు సీనియర్ సిటిజన్ చట్టం కింద ఆ గిఫ్ట్ డీడ్ను రద్దు చేసే అధికారం ట్రిబ్యునల్కు ఉంటుందని కోర్టు పేర్కొంది.
14. మైనర్ల భూమి బదిలీపై హక్కులు (2025)
కేసు: కె.ఎస్. శివప్ప Vs కె. నీలమ్మ (అక్టోబర్ 2025)
తీర్పు: గార్డియన్ (తండ్రి/తల్లి) కోర్టు అనుమతి లేకుండా మైనర్ భూమిని అమ్మినా లేదా గిఫ్ట్ ఇచ్చినా, ఆ మైనర్ 18 ఏళ్లు నిండిన తర్వాత 3 ఏళ్ల లోపు ఆ బదిలీని రద్దు చేయవచ్చు. దీని కోసం విడిగా కోర్టులో కేసు వేయాల్సిన అవసరం లేదు, తన సొంత ప్రవర్తన (మరొకరికి అమ్మడం వంటివి) ద్వారా ఆ పాత బదిలీని రద్దు చేసినట్లు పరిగణించవచ్చు.
T. Mallikarjuna Prasad
Trainer | Facilitator | Consultant
Department of Personnel & Training
Government of India
